“ÜÇ SAVAŞ BİR DOKTOR”
Plevne’de Osmanlı, Çanakkale’de Anzak askeri olarak görev yapan Avustralyalı Doktor Charles Ryan’ın çarpıcı yaşam öyküsü gazeteci Vedat Yenerer’in yönetmenliğinde, Balıkesirli iş insanı Murat Dereli’nin yapımcılığında belgesel film oluyor.
1877’de Osmanlı Ordusu’nda görev alan, Plevne’de Gazi Osman Paşa ile omuz omuza siperlerde, Erzurum’da tabyalarda savaşıp, madalyalar aldıktan sonra, memleketi Avustralya’ya dönen Dr. Charles Ryan, 1915’de ise Gelibolu’ya, gönderilen Anzak Ordusu’nda hastane komutanı olarak görev aldı.
Gazeteci Vedat Yenerer, “Osmanlı Madalyalı Avusturyalı Asker “ olarak da bilinen Dr. Ryan’ın bu ilginç yaşam öyküsünü 18 Mart 2025’te Çanakkale Savaşları’nın 110. yıldönümünde Türkiye ve Avustralya’da eş zamanlı olarak gösterime girecek olan belgeselde anlatmak için harekete geçti.
“YAPIMCI BALIKESİRLİ”
Genel Yönetmenliği’ni Vedat Yenerer‘in yaptığı belgeselin, yapımcılığını da Avustralya’da yaşayan Balıkesirli (Balya Koyuneri) iş insanı Murat Dereli üstlendi. Çekimlerine Çanakkale Savaşlarının yaşandığı alanlarda başlanan, “Türk Charlie Plevneli Ryan- Üç Savaş Bir Doktor” adlı belgeselin çekimleri, tecrübeli ve başarılı bir kadro ile gerçekleştirildi.
Belgeselde Hakan Kumuk (Dr. Charles Ryan) , Selçuk Eken (Gazi Osman Paşa) , Ali Aker gibi tanınmış isimler de rol aldı. Görüntü Yönetmenliği’ni, Akın Depecik, Prodüksiyon amirliğini Burcu İkra Kılıç yaptı.
Çanakkale Savaşları’nın kutsallığı ve Türk-Anzak dostluğu çerçevesinde süren çekimlerde gerçek siper ve çatışmaların yaşandığı alanların kullanılması, ekibi de oldukça etkiledi. Oyuncular, zaman zaman duygusal anlar yaşadı.
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, Başkan İsmail Kaşdemir ve yardımcılarının katkıları ve desteği ile hayata geçirilen belgeselin Aralık ayına kadar tamamlanması planlanıyor.
AVUSTRALYA’DA DA ÇEKİMLER OLACAK
Avustralya’da Charles Ryan‘ın torunlarına da ulaşan ekip, Ryan’a Türkiye’deyken hediye edilen bir kaftan, şapka , kitap vb. dökümanları da kaydetti. Ryan’ın torunu evde ve mezarlıkta çekimler yapılabileceğini de söyledi.
YENERER BELGESELİ ANLATTI
Gazeteci Vedat Yenerer, “Dr. Charles Ryan, Avustralya ve Türkiye’de tarihçiler tarafından bilinen ancak milletin tanımadığı bir şahsiyet. Gerçekten çok çarpıcı bir hayatı var. Bir dönem Plevne’de, bir dönem Erzurum’da Osmanlı Ordusu emri altında, ardından Gelibolu’ya Anzak askeri ve hastanenin komutanı olarak geliyor. Dünyanın en büyük armadasında Türk madalyaları ile dolaşan cesur yürek bir Anzak. Dolayısıyla bu belgeselin geç kalmış bir belgelsel olduğunu düşünüyorum. Herkesin izlemesini tavsiye ederim. Keşke Ryanların sayısı fazla olsa da dünya barış içinde yaşasa, bu belgeselin iki toplum içinde bir köprü olacağını düşünüyorum. Toprağı bol olsun” dedi.
‘SESSİZ TANIK’TAN DEĞERLENDİRME :
Yapımcı Murat Dereli’nin yakın akrabası olan avukat Emine Aygören, belgesel ile ilgili gazetemize bilgi verdi.
Aygören, açıklamasında şu görüşlere yer verdi:
“Türk Charlie – Plevneli Ryan (Üç Harp Bir Doktor) belgesel hazırlık aşamaları , çekimleri dahil tüm aşamalarının sessiz tanığı olarak tüm ekibi kutluyorum.
Belgesel filmin Türk tarihinin önemi, Türk askerinin Çanakkale’deki vatanseverliğini Avustralyalı Doktor Ryan üzerinden dünyaya tanıtacak olması çok anlamlı.. Avustralya ayağında çekimlerin de yapılacağı film iki ülke arasında devam eden dostluk bağlarını güçlendireceğine inanıyorum..
Atatürk olsa hiç kuşkusuz ‘çocuklar çok güzel iş başardınız’ derdi
Koordinasyonu sağlayan ve projeyi olağanüstü yoğun emekleri ile yürüten Genel Yayın Yönetmeni Vedat Yenerer’i, deneyimli kameraman Akın Tepecik Bey’i, Ali Aker ‘i değerli sanatçılar Selçuk Eken, Hakan Kumuk , Burcu İkra Kılıç ve Gülce Ercan’ı kutluyorum.
Murat Dereli yapımcı olarak kalıcı eser ile anılacak projede deneyimini güçlü bir ekiple başlatmış oldu.
Avustralya ile Türkiye arasında dostluk köprüsü kuracak olduğuna inandığımız belgesel kalplerimizde tarihi yerini şimdiden aldı.
Özverili ekibin yurtseverlik çabaları ile hayata geçirilen filmin izleyicisi bol olsun.”
Coşkun YAMAN (balikesir24saat.com)