Geçen hafta Köprülü Hamdi Bey’in şehit edilişinin105. yıldönümü idi. Edremit Kent Konseyi ile Edremit Türk Ocağı Biga’ya Köprülü Hamdi Bey’in mezarını ziyarete gittiler. Bizde bu haftaki sohbet konumuz olarak bu büyük kahramanımızı seçtik.
Köprülü Hamdi Bey Atatürk tarafından Nutuk’ta çok büyük işler başarmış bir kahraman olarak anlatılır. Anıtkabir’deki Kuvvacılar arasında büstü vardır. Hamdi Bey 1888 yılında Vardar’a bağlı Köprülü kasabasında doğdu. Köprülü adını doğduğu kasabadan alır. Babası kolağası (yüzbaşı) İbrahim Bey’dir. Küçük yaşta babasını kaybedince Köprülü’yü dayısı Celalettin Bey büyüttü ve okuttu. İlk öğretimini Köprülü kasabasında orta eğitimini Üsküp İdadisinde tamamladı. Daha sonra İstanbul’da Mülkiye Mektebini bitirdi.
Çalışma hayatına Kosova’da maiyyet memuru olarak başladı.1912 yılındaki Balkan savaşında yedek subay idi. Kumanova cephesi çökünce yanındaki adamlarla çarpışarak Edirne’ye Şükrü Paşa’nın yanına geldi. Edirne 1913 yılında kurtarılınca Edirne Polis Müdürlüğü İdari bölüm başkanlığına atandı. Sonra Demirköy’e kaymakam olarak atandı. Burada Bulgar komiteciler ile savaştı.1915 yılında 1. Dünya Savaşı devam ederken Malkara’ya tayin oldu.1916 yılında önce Keşan’a, sonra Sındırgı’ya kaymakam olarak tayin oldu. 13 Temmuz 1917 tarihinde Edremit kaymakamı oldu.
Edremit’te görev yaparken Dünya Savaşının sonu yaklaşmıştı. Edremit’teki görevi sırasında şehit çocukları için Çocuk Esirgeme Kurumunu kurdu. Edremit gençlerini eğitmek ve spor yaptırmak amacıyla Edremit İdman Yurdunu kurdu. Bugün Edrdemitspor kulübü bu İdman Yurdunun devamıdır. Edremit stadı Şehit Hamdi Bey olarak Köprülünün adını taşır.
1918 yılında imzalanan Mondros ateşkes antlaşmasından sonra İttihatçılar görevden ayrıldı ve yerine Hürriyet ve İtilaf Fırkası hükümet kurdu. Hürriyetçiler, İttihatçı memurları görevden almaya başladı. 6.Nisan.1919 tarihinde İttihatçı olduğu için Damat Ferit tarafından Edremit kaymakamlığından alındı. Hakkında tutuklama kararı çıktı. Bu karardan tanıdığı Karesi mutasarrıfı Tunalı Hilmi Bey tarafından kurtarıldı. Burhaniye’ye akrabasının yanına gitti.
İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edileceği şaayası üzerine Edremit ve Burhaniye Havalisi Müdafa-ı Hukuk Derneğini kurdu. İşgalin iyice netleşmesi üzerine derneği Edremit Reddi İlhak Derneğine çevirdi ve Edremit’te bugünkü Pazar yerinde büyük bir miting yaptı. Yunanlılar 28.Mayıs.1919 günü Ayvalık’a işgal için gelince 172. Alay Komutanı Ali Çetinkaya ile işbirliği yaparak Ayvalık cephesini kurdu.172. Alay yanında yöre zeybeklerinden oluşan Milis alayını kurup komutanlığını üstlendi. Balıkesir kongrelerine Edremit delegesi olarak katıldı. Bandırma’da bulunan 61.Tümen komutanı Kazım Özalp ile işbirliği yaptı. Ayvalık cephesinde Ali Çetinkaya ile arası açılınca Milis alay komutanlığından ayrılarak Burhaniye’ye çekildi.
Bu sırada Çanakkale Akbaş’ta bulunan cephaneliğin silahlarını itilaf devletleri Rusya’daki iç savaşta Beyaz Ordu’ya vermişlerdi. Bir gemi silahları Beyaz ordu generali Wrangel’e götürmek için yola çıkmıştı. Silahların gitmesinin engellenmesi için görev Mustafa Kemal tarafından Kazım Özalp kanalı ile Köprülü’ye iletildi. Köprülü arkadaşı Dramalı Rıza ve Kani Bey ile yöreden zeybekleri toplayarak Biga’ya ,oradan Lapseki’ye geçti. Gerekli hazırlıklardan sonra 27.Ocak.1920 gecesi Akbaş cephaneliği basılarak silahlar kayıklarla Lapseki’ye geçirildi. Oradan hayvanlarla yola çıkarıldı. Silahlar Yenice’ye getirilip camiye saklandı. Ertesi gün durum öğrenilince İngilizler Bandırma’ya asker çıkardılar. Damat Ferit Anzavur’u görevlendirdi. Anzavur Biga’da silahların peşine düştü. 18.Şubat.1920 tarihinde Köprülü Hamdi Bey ile yanında arkadaşı Kani Bey’i İnova köyünde yakaladı ve şehit etti. Naaşlarını Biga meydanında sergiledi. Naaşları Yusuf İzzet Paşa defnettirdi. Daha sonraki yıllarda naaşlar Çanakkale şehitlerinin defnedildiği şehitliğe kaldırıldı. Bugün oradadırlar. Silahlar Wrangel’e gitmediğinden dolayı Beyaz Ordu yenildi. Kızıl Ordu kazandı. Sovyetler Birliği Kurtuluş savaşımızda minnet borcu olarak bize yardım etti. Anzavur, Köprülü’nün adamlarından Çingen Ali Efe tarafından öldürüldü. Silahların Yenice’de İtilaf devletlerinin eline geçeceği anlaşılınca Dramalı Rıza Bey tarafından patlatılarak imha edildi.
2000’li yılların başında Edremit’te yeni açılan meydana Köprülü Hamdi Bey Meydanı adı verildi ve bir heykeli dikildi. Adına bir okul yapıldı. Biga’da minnet borcu olarak kentin bir meydanına O’nun heykelini dikti. Bugün bayramlarda çelenk koyma törenleri Köprülü meydanındaki Atatürk heykeli önünde yapılmaktadır. Köprülü ulusumuzun gönlünde yerini almıştır. Ulusumuz ve Edremit’imiz onu minnetle anmaktadırlar. Ruhu şahendesi şad olsun. Minnettarız. Saygılar.
23.Şubat.2025
Sinan Kahyaoğlu
