Bu hafta Cumhuriyetimizin ikinci Cumhurbaşkanı, “İkinci Adam” İsmet İnönü’nün Hak’ka yürümesinin 51.yıldönümü. Bundan dolayı bu hafta bu büyük insan üzerinde sohbet edeceğiz.
İsmet İnönü 1884 yılında İzmir’de dünyaya gelmiştir. Reşit Efendi ile Cevriye hanımın ikinci çocuğudur. İlk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladı.
1903 yılında topçu teğmeni(mülazım) olarak göreve başladı. Daha sonra Erkanı Harbiye mektebini bitirerek Kurmay Yüzbaşı (Kolağası) oldu.
1908 yılındaki 31 Mart ayaklanmasını bastıran Hareket Ordusunda görev aldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında 1915 yılında Miralay (Albay) oldu. Kafkas cephesinde Mustafa Kemal ile beraber çalıştı. Filistin cephesinde 20. Kolordu Komutanlığı yaptı.
Mondros ateşkes antlaşmasından sonra 8.Nisan.1920 tarihinde Ankara’ya geldi. Bu sırada Meclisi Mebusan açılmış ve Misakı Milli’yi kabul etmişti. Meclisi Mebusan dağıtılıp İstanbul işgal edilince 23.Nisan.1920 tarihinde Ankara’da TBMM açıldı. Bu mecliste Edirne milletvekili oldu. 3.Mayıs.1920 tarihinde Genelkurmay Başkanı oldu.
10.Kasım.1920 tarihinde Garp Cephesi Komutanlığına atandı.
TBMM ordusunun düzenlenmesinde çok büyük emeği vardır. 1921 yılı içinde Çerkez Ethem isyanını bastırdı sonra 1. İnönü ve 2. İnönü zaferlerini kazandı. 1699 Karlofça antlaşmasından sonra başlayan geri çekilme İsmet İnönü’nün zaferleri ile son bulmuştur. Soyadı bu zaferlerinden dolayı İnönü olarak verilmiştir.
Bu zaferlerden sonra orgeneral (1.Ferik) oldu. 6.Haziran.1920 tarihinde İstanbul hükümeti tarafından gıyabında idam cezasına çarptırıldı.
Kütahya-Eskişehir muharebelerinin kaybedilmesi üzerine Mustafa Kemal ordunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesini emretti ve orduyu Sakarya’nın doğusuna ezilmeden çekti. Sakarya Savaşı’nda başkomutanın yanında Fevzi Çakmak’la beraber bulundu.
Fevzi Çakmak Genelkurmay başkanı, İsmet İnönü Garp Cephesi Komutanı idi. Büyük Taarruz’un planlarını Fevzi Çakmak ile beraber yaptı. Büyük Taarruzda bulundu. Zafer kazanıldıktan sonra 11.Ekim.1922 tarihinde Mudanya Ateşkes Antlaşmasını TBMM adına imzaladı. Bu antlaşma ile Trakya kurşun atılmadan kurtarıldı.
Daha sonra Lozan Barış Antlaşması görüşmelerine katılacak heyetin başına getirildi ve Lozan görüşmelerinde cephedeki gibi savaşarak antlaşmanın lehimize imzalanmasını sağladı.
Cumhuriyetin ilanından sonra “ilk başbakan” olarak görev yaptı. Şeyh Said isyanını bastırdı.
Atatürk’ten sonra 1938 yılında ikinci Cumhurbaşkanı seçildi. Türkiye’nin 2. Dünya Savaşına girmesini engelledi. Ülkeyi yıkımdan kurtardı.
2. Dünya Savaşı sırasında 1940 yılında Köy Enstitülerini açtı. Savaşın bittiği 1945 yılında çok partili sisteme geçilmesine önayak oldu.
14.Mayıs.1950 tarihindeki seçimleri kaybedince yönetimi seçimleri kazanan Demokrat Partiye devretti. Bu Türk tarihinde bir ilktir. Çünkü genellikle iktidar değişimleri sürekli kavgalarla olmuştur. İsmet İnönü yönetimi devrederek bir örnek oluşturdu. Fakat daha sonra gelenler onun bu örnek davranışını pek benimsemediler.
1960 yılında tekrar başbakan oldu. Devlet Planlama Teşkilatı’nı kurarak 5 yıllık kalkınma planları dönemini başlattı..
1965 yılında yine seçimleri kazanan Adalet Partisine yönetimi devretti. Kendisi muhalefet partisi lideri olarak görev yaptı.
1972 yılında CHP başkanlığına Bülent Ecevit seçilince tabi senatör olarak görev yapmaya başladı.
25.Aralık.1973 tarihinde Ankara’da Hak’ka yürüdü. Naaşı Anıtkabir’de büyük Atatürk’ün kabrinin karşısına defnedildi. Cumhuriyetin 50.yılını gördü.
Minnettarız.
Ruhu şahendesi şad olsun.
Saygılarımla.