Edremit Körfezi ülkemizin stratejik yerlerinden birisidir. Çanakkale Boğazının ardında yer alır. Bundan dolayı tarih boyunca burası önemli bir yer olmuştur.
Çanakkale savaşlarında Edremit 210 şehit vermiştir. Büyüklerimizden dinlediğimize göre askerler buradan yaya Çanakkale’ye gitmişlerdir. Çanakkale kahramanı Kocaseyit Edremitlidir. Havran 1957 yılına kadar Edremit’in nahiyesidir. Mudanya ateşkes antlaşması imzalandıktan sonra Ankara hükümeti 28 Ekim günü Lozan’da başlayacak olan barış görüşmelerine davet edilir. Aynı zamanda Ankara hükümetinin direncini kırmak için İstanbul hükümeti de davet edilir. Bunun üzerine 1 Kasım günü saltanat kaldırılarak İstanbul hükümeti sona erdirilir.
Lozan’da görüşmeler 20 Kasım 1922 tarihinde başlar. Bizim delegelerimizin başkanı Sayın İsmet İnönü’dür. Görüşmeler sert geçer. Özellikle kapitülasyonlar konusunda anlaşma hiç sağlanamaz. Bu tıkanıklık yüzünden görüşmeler 4 Şubat 1923 tarihinde kesilir.
Ankara’da gün ve gün görüşmeleri takip edip gerekli tavsiyeleri yapan Mustafa Kemal bu tarihlerde İzmir’dedir. Annesi Zübeyde Hanım 14 Ocak 1923 tarihinde Hak’ka yürür. İzmir’de toprağa verilir. 29 Ocak 1923 tarihinde ise İzmir’de Latife Hanım ile evlenir. Böylece tek eşliliği fiilen gösterir.
4 Şubat 1923 tarihinde görüşmeler kesilince durum nazikleşir. Çanakkale çevresini incelemek için bir haftalık eşi Latife Hanım ve Kazım Karabekir paşa ile 6 Şubat 1923’de İzmir’den trenle Balıkesir’e gelir. Balıkesir’de gerekli incelemelerde bulunur. Paşa camisinde ünlü hutbesini verir. Oradan karayolu ile Gökceyazı(Ergama), Balya, İvrindi ve Havran üzerinden Edremit’e gelir.
Edremit’e 9 Şubat 1923 saat 17.30 civarında gelir. Halk kendisini Soğuktulumba mevkiinde coşkuyla karşılar. Soğuktulumba Edremit’in girişidir. Edremit’te eski bayram yerindeki Evliyazade Tevfik Bey’in evinde geceler.Bugün bu binanın üstü hala konut olarak kullanılmaktadır. Alt bölümünde ise ekmek fırını vardır.
10 Şubat günü Güre iskelesine gider ve orada incelemelerde bulunur. Burası Edremit’in limanıdır. Stratejik önemi vardır. Oradan geri döner, Edremit’e gelir. Ardından geldiği yoldan Havran, İvrindi, Balya, Ergama üzerinden Balıkesir’e gelir. Buradan trenle İzmir’e gider.
17 Şubat 1923 tarihinde İzmir’de toplanan İktisat Kongresine katılır. Ülkenin ekonomik yönden nasıl kalkınacağı üzerine büyük tartışmalar yapılır. Yerli malı kullanmanın önemi üzerinde durulur.
Lozan görüşmeleri 23 Nisan1923 tarihinde yeniden başlar ve 24 Temmuz 1923 tarihinde anlaşma imzalanır.
Atatürk 1934 yılında bu sefer Mussolini’nin beyanatları üzerine inceleme amaçlı yine Edremit’e gelir ve incelemelerde bulunur. Edremit iki defa ziyaret ettiği nadir ilçelerdendir. Saygılar.
15 Şubat 2025
Sinan Kahyaoğlu
